Een inspirerende visie met ruimte voor verschillende perspectieven

De visie “Verhalen vertellen die raken, die een open blik stimuleren en die in beweging brengen”  geeft ruimte aan creatieve invulling vanuit verschillende perspectieven. Om die reden dan ook een erg inspirerende visie, die ook intern mensen in beweging zet. En dat is zichtbaar én voelbaar bij de afdeling Publiek en Educatie van Museum Catharijneconvent, wat een energie! Reden genoeg om Dimphy Schreurs, hoofd van de afdeling, te benaderen voor een interview voor mijn reeks over Leiders van de Toekomst.

Ik ken Dimphy als een visionaire en gedreven leidinggevende, die haar medewerkers en vaak ook andere stakeholders overal bij betrekt. Wetende dat Dimphy een achtergrond in de beeldende kunsten heeft, ben ik nieuwsgierig naar hoe zij in de rol van leidinggevende terecht is gekomen. Ik zie dat zij de dingen anders aanpakt en ben benieuwd hoe zij als ‘maker van oorsprong’ aankijkt tegen de thema’s kruisbestuiving, hiërarchie en ‘de leider van de toekomst’. En wat verstaat zij onder: Innovaties ontstaan door medewerkers de ruimte te geven?

Leren kijken vanuit een andere perspectieven

In de huidige maatschappelijke en economische ontwikkelingen vind ik de inzet van makers,  oftewel  het perspectief van ‘de rechterhersenhelft’, van groot belang om anders  te leren kijken. Dit is nodig om complexe vraagstukken op te lossen.

Meekijkend door Dimphy’s bril krijgen we o.a. antwoord op de vraag hoe zij vindt dat de huidige leiders om moeten gaan met de veranderopgaven waar wij vandaag voor staan. Ze vertelt ons dat je niet kan innoveren als je binnen de lijntjes blijft kleuren en dat je daarom je medewerkers de ruimte moet geven. En niet onbelangrijk: blijf aanknopingspunten vinden met je buitenwereld. Dit en nog veel meer lees je hieronder verder. Laat je vooral inspireren en begin met een open houding en oprechte interesse, zoals Dimphy dat zo mooi kan zeggen.

Vrijheid en autonomie in het proces

Ik geloof heel erg dat ruimte en autonomie nodig zijn om goed te kunnen functioneren, zeker in een creatief proces. Dat zegt meteen ook veel over mij: ik heb een hekel aan directief gedrag. Dat werkt averechts, ik haak dan af. Om die reden zal ik mijzelf ook nooit zo opstellen als leidinggevende en vind ik het heel belangrijk dat mijn team ook autonomie voelt en bewegingsruimte.

Een open en onderzoekende houding is nodig om
tot iets nieuws te kunnen komen.

Ruimte daaraan geven is essentieel voor mijzelf en dus geef ik dat ook aan mijn team. Dat wil niet zeggen dat we zomaar wat doen, in tegendeel. We hebben met elkaar een visie vastgesteld die heel duidelijk is maar die zich wel op meta niveau bevindt. Het is onze ‘why’ die wijzelf voelen en die we onze museumbezoekers willen laten voelen. Hoe je die ‘why’ bereikt? Dat kan door het pad linksaf te nemen of door met een bootje over het water te gaan, dat maakt mij niet uit. Ieder heeft zijn eigen werkwijze, proces en eigen talenten en we vullen elkaar daarin aan.

Zoek naar aanknopingspunten om betekenis te geven

Ik zag mijzelf nooit als leidinggevende omdat ik rustig ben, introvert, beschouwend en procesgericht. Dat stond haaks op mijn (cliché?)beeld van een extraverte sterke leider die voor de troepen uit loopt, recht op het doel af. Laatst zat ik in een webinar waarin een bioloog vertelde dat er in het dierenrijk helemaal geen sprake is van ‘survival of the fittest’. In tegendeel. Het dier dat de grootste kans heeft te overleven is degene die zich het beste weet aan te passen aan de omgeving. Dat was zo’n eyeopener. Ik realiseerde me dat dat is wat ik voortdurend doe in het proces van samenwerken.

Steeds zoeken naar aanknopingspunten met de maatschappij, met samenwerkingspartners, met ons publiek met als doel samen verder komen en betekenis geven. Het is overigens niet zo dat ik zelf geen mening heb, die heb ik wel degelijk. Maar het heeft geen zin om die zonder meer aan een ander op te dringen, daar bereik je niks mee, er is geen draagvlak. Ik ben steeds op zoek naar een punt waar we elkaar op vinden, want dat is de opening naar een gezamenlijke volgende stap. Dit vraagt om aandacht voor het proces en niet alleen voor het resultaat. Oftewel:

Dit vraagt om luisteren, geduld en oprechte interesse in de ander.

Leiderschap betekent vanuit gezamenlijkheid werken

Ik vind het bijzonder te zien hoe natuurlijk Dimphy opereert als leidinggevende en hoe zij een gedreven team heeft neergezet. Ambieerde zij een rol als leidinggevende?

Hogerop komen in een organisatie lijkt vaak een doel te zijn, een mooie ambitie die bovendien ook strelend is voor je ego. Zo rolde ik ook steeds wat hogerop, waarbij ik me wel afvroeg: past leidinggeven wel bij mij en belangrijker: vind ik het takenpakket dat bij leiding geven hoort eigenlijk wel echt leuk? Tijdens het leertraject Leiderschap in Cultuur dat ik in 2014-2015 volgde, stond ik hier bij stil. Ik ben een maker en dat vraagt naast creativiteit ook – en dat vergeten mensen vaak – dat je soms heel pragmatisch moet zijn, goed moet kunnen organiseren, jezelf gemotiveerd moet kunnen houden en zelfkritisch durven zijn want anders wordt het niks. Door deze eigenschappen kwam ik al snel in de rol terecht van leidinggevende, waarbij ik merkte dat ik steeds meer het creatieve proces van anderen ging faciliteren. Terwijl ik daar juist zelf ook middenin wil zitten.

Puur alleen management trekt mij niet aan, dat was duidelijk. In Museum Catharijneconvent is het gelukkig zo, dat de afdelingshoofden naast de leidinggevende taken zelf ook altijd projecten draaien, anders had ik niet gesolliciteerd. We staan als MT-leden dicht bij de werkvloer en zijn er ook onderdeel van en van daaruit wordt het beleid geformuleerd. Ik faciliteer nu niet alleen het proces van mijn team maar er is ook genoeg ruimte voor dat van mezelf.

Je kunt niet innoveren in een kleurplaat, geef medewerkers de ruimte

Het ultieme leidinggeven is in mijn ogen dat je je totaal overbodig hebt gemaakt, doordat je mensen vanuit vertrouwen, eigenaarschap hebt gegeven. Dat vergt van een leider dat je de dingen kunt loslaten, dat je accepteert dat je niet alles tot in de puntjes uittekent en controleert. Innovaties ontstaan niet in een kleurplaat, er gebeuren geen vernieuwende dingen door binnen de lijntjes te kleuren.

Uiteraard zit hier ook een valkuil aan, een mij welbekende. Namelijk dat je teveel ruimte geeft en mensen het gevoel kunnen hebben dat ze in het diepe worden gegooid. Door goed in gesprek te blijven kun je dit voorkomen.

Ga voor het kippenvel gevoel

Wat vind jij de allerbelangrijkste talenten/eigenschappen die een leidinggevende vandaag de dag moet hebben?

• Echt oprechte interesse hebben in je team, want vanuit interesse kun je echt boven tafel krijgen wat iemand drijft en wie iemand is, en samen de juiste werkwijze en projecten voor diegene vaststellen. dan kun je iemand in zijn kracht zetten. Dan gaat iemand vliegen en doen wat hij wil.
• Je team laten zien dat het belangrijk is wat we doen, dat het iets groots is en dat we daadwerkelijk het verschil voor een bezoeker kunnen maken. Voor het kippenvel gevoel gaan.
• Tijd en ruimte om te ontspannen en om te lachen. Humor en relativeren.

Dat kun je ook doen door steeds het groter geheel naast de dingen te leggen die we aan het doen zijn. Hoe erg is het als dit niet gelukt is, er moet ruimte zijn voor falen want:

Zonder falen kom je niet tot vernieuwing.

Als je maatschappelijk relevant wilt zijn moet je je blijven ontwikkelen

Waar schuurt het voor jou in de rol van leidinggevende?
Wat voor mij schuurt; hoe houd ik mijn eigen ruimte voor ontwikkeling? Ik stap gemakkelijk in de rol om anderen te faciliteren en ik haal daar ook plezier uit. Ik probeer mensen uit de wind te houden en hen ruimte te geven. Maar waar is mijn eigen ruimte? Met corona is dat al helemaal lastig. Dat is voor mij een uitdaging.

Ik vind het onwijs belangrijk dat leidinggevenden zich blijven ontwikkelen. Het is essentieel dat je niet stilstaat. Als je maatschappelijk relevant wilt zijn als organisatie en als mens, dan moet je mee bewegen met de samenleving en onderzoeken voor welke groepen en met welke onderwerpen je een meerwaarde kunt hebben.

Haal doel en middel uit elkaar

Op welke manier zouden de huidige leiders aan de slag moeten met veranderopgaven in jouw ogen?
Ik heb het gevoel dat soms doel en middel door elkaar heen lopen. Wat is een doel, wat is een middel om daar te komen? Ga niet meteen denken vanuit een bepaalde vorm en vanuit bepaalde voor de hand liggende samenwerkingspartners maar denk vanuit hetgeen je wilt bereiken en dan vloeit de juiste vorm daar vanzelf uit. Ook denk ik dat we meer focus op het proces moeten hebben in plaats van op het eindproduct.

Het proces van samen onderzoeken, samen met gemeenschappen en partners buiten de eigen organisatie de dialoog aangaan,
heeft minstens zoveel op zichzelf staande waarde dan de uitkomst.

Probeer elkaar niet altijd te overtuigen van het eigen gelijk. Accepteer de verschillen en geef daar ruimte aan. Al betekent dat soms dat je over je eigen schaduw heen moet stappen. En ja, dat schuurt en is ongemakkelijk af en toe. Het doet je realiseren dat we allemaal vanuit onze eigen bubbel naar de dingen kijken.

Dit is echt een andere manier van kijken. Interessant als je dit eenmaal door hebt. Hoe kan ik beweging veroorzaken zodat de anderen een proces ook als een op zichzelf staand product gaan zien.

Perspectief: Leg jezelf onder een vergroot glas!

Tot slot: wat zou jij als leidinggevende aan andere leidinggevenden willen meegeven?
Leg jezelf onder een vergroot glas, en onderzoek wat je goed kunt en wat jou echt energie geeft. Niet alles wat je van nature goed kunt geeft namelijk ook de meeste energie. Speel geen rol, wees jezelf en leg uit waarom jij een bepaalde werkwijze en een bepaalde visie hebt. Zo weten mensen waar ze aan toe zijn. Geef ruimte aan ieders eigen, onderzoekende proces en maak de waarde daarvan inzichtelijk aan het team. Werk altijd samen met groepen en individuen buiten de eigen organisatie. Dit om de verschillende perspectieven die er zijn zichtbaar te maken. En om jezelf wakker te schudden!